Dondurulmuş Gıda Tüketiminin Faydaları ve Zararları

Dondurma işleminde gıdaların koku, tat veya besin değerinde herhangi bir değişme olmadığından en iyi gıda saklama yöntemlerindendir. Gıda saklama yöntemlerinden birisi olan dondurma işlemi, uzun süre saklanıp, pratik kullanım sağladığı için tercih edilmektedir. Dondurma işlemi gerekli saklama koşulları sağlandığı sürece tavsiye edilmektedir. Aksi takdirde gıda üzerinde mikroorganizmalar üreyip, kimyasal ve fiziksel olarak değişime uğrayabilecektir. Bu durum da sağlığı tehdit edebilmektedir.

- Doğal halde korunduklarından katkı maddesi içermezler.

- Gerekli koşullar sağlandığında uzun süre saklanabilmektedir.

- Yıkanmış, ayıklanmış ve pişirmeye hazır olduğundan hızlı olan yaşam koşullarında pratik kullanım sağlamaktadır.

Dondurulmuş gıdalar geçmiş yıllarda tercih edilmese de günümüz şartlarında hemen hemen tüm ürünlerde tercih edilmektedir.

Sebzeler: Biber, fasulye, kabak, patates, soğan, patlıcan, domates, brokoli, karnabahar, ıspanak, mantar, pırasa, bezelye, bamya, brüksel lahanası bunlardan bazılarıdır.

Meyveler: Çilek, ayva, kayısı, elma, vişne, üzüm, erik, ahududu, dağ çileği ve incir bunlardan bazılarıdır.

Unlu mamuller: Pizza, milföy hamuru da dondurulmaya başlayan gıda ürünlerindendir.

Su ürünleri: Karides, kalamar gibi deniz ürünleri de dondurularak satışa sunulan gıda ürünlerindendir.

Bu ürünler içerisinde en çok tüketilen gıda ürünü sebzeler grubunda yer alan patatestir. Öyle ki; dondurulmuş patates tüketimi toplam dondurulmuş sebze-meyve tüketiminden daha fazladır.

Dondurulmuş ürün grubunda en büyük oranı meyve-sebzeler oluştursa da en kolay ve en hızlı bozulan ürünlerde bu gruptaki gıda maddeleridir. Nedeni ise bünyelerinde %98 oranına kadar çıkabilen su içermeleridir. Meyve ve sebzelerde bulunan bu su, gerekli saklama koşulları gerçekleşmediğinde mikroorganizmaların yaşama alanı olup gıda ürünlerinin bozulmasına sebep olabilmektedir.

Dondurulmuş gıda maddelerinin karakteristik özelliklerinde dondurulmalarından tüketim aşamasına kadar herhangi bir değişim olmasını önleyecek şekilde soğuk ortamlarda korunması işlemi soğuk zincir olarak tabir edilir.

Dondurulmuş gıda ürünlerinde hayati önem taşıyan soğuk zincir, gıdaların -40 C derecede dondurulup tüketime kadar olan süreçte -18 C derecede (bu derece ürün çeşidine göre değişebilmektedir) korunmasını sağlamaktadır.

Dondurulmuş besinler, kalitenin korunması amacıyla dondurulma işleminin ardından paketlenerek fabrika deposunda muhafaza edilmektedir. Fabrika depo sıcaklığı, Uluslararası Soğuk Tekniği Enstitüsü’nün önerisine göre -30C derece, depolama süresi de 150 gün olmalıdır. Dağıtıcı, perakendeci depoları ve süpermarket derin dondurucularındaki sıcaklığın  -18C derece olması zorunluluğu bulunmaktadır.

Dondurulmuş ürünlerin Türkiye’de en çok tüketildiği yerler İstanbul başta olmak üzere Ankara, İzmir ve Bursa gibi büyük kentlerdir. Bu tüketimi artıran en büyük etmen ise dünyadaki ve ülkemizdeki insanların bilinçli hale gelmesi, derin dondurucu kullanımının yaygınlaşması ve büyük marketlerin sayılarının artması gösterilebilir.

Türkiye’de ve bazı ülkelerde 1998 yılı itibariyle kişi başına düşen dondurulmuş gıda tüketimi aşağıdaki gibidir:

ABD : 45Kg.

İngiltere: 34Kg.

Fransa: 29Kg.

Almanya: 25Kg.

İtalya: 8Kg.

İsveç: 41,3Kg.

Türkiye: 0,5Kg.

1970’li yıllarda dondurulmuş gıda üretimi başlamış olsa da asıl gelişme 1985’den sonra olmuştur. Günümüze bakıldığında bu sektörde çalışan firmaların son teknolojiyi kullandığı ve her birinin uluslararası kalite güvence standardı olan ISO 9000 belgesine sahip olduğu gözlenmektedir.

Bu firmaların yerleşim yerleri ise hammaddenin kolaylıkla temin edildiği Marmara ve Ege Bölgesi’dir. Dondurulma işleminin hızlı olması açısından meyve ve sebzenin tarladan toplanıp 8-10 saat içinde dondurulmak üzere fabrikaya getirilip temizlenmesi ve gerekli diğer işlemlerin yapılması gerektiğinden fabrikalar hammaddeye yakın yerlerde kurulmaktadır. Bu fabrikalar yoğun olarak Çanakkale, Balıkesir, Bursa ve İzmir illerinde bulunmaktadır.

Bu sektörde kullanılan hammaddenin tamamına yakını ise yurtiçinden sağlanmakta ve dondurma tekniği olarak şu anda dünya da son teknoloji olan ve en çok tercih edilen Individual Quick Freezing (IQF) "Bireysel Hızlı Dondurma Tekniği" kullanılmaktadır.

YIL                            MİKTAR

1995                               70

1996                               78

1997                               65

1998                               67

1999                              100

2000                             100

2001*                             98

2002**                         105

*Tahmini Gerçekleşme

**Tahmin

Kaynak: İGEME, Sektörel Çalışmalar

Her mevsim ve koşulda tazesini veya organik olanını bulamayıp dondurulmuş olarak alıp tükettiğimiz meyve, sebze, unlu mamuller veya su ürünlerini alırken de dikkat etmemiz gereken bazı hususlar var elbet.

- Markette alışveriş yaparken dondurulmuş ürünleri en son alıp çözünmelerini geciktirmeliyiz, böylece mikroorganizmaların üreme olasılığını ortadan kaldırmış oluruz.

- Alacağımız dondurulmuş ürünün fazla buzlu veya karlı olmamasına dikkat etmeliyiz.

- Satın aldığımız ürünü eğer hemen tüketmeyeceksek en kısa sürede, buzu çözülmeden dondurucuya koymalıyız.

- Bu tür gıdaları taşırken buz kabı veya donuk ürün torbaları tercih edilmelidir.

- Arabada klimalı tarafta tutulmalıdır.

- Buzu çözülen gıda ürününü tekrar dondurmamalıyız.

Sağlıklı bir yaşam için, hormonlu meyve-sebze tüketmek yerine sağlığa zararı olmayan dondurulmuş ürünleri tercih edebiliriz. Hem daha sağlıklı beslenmek için hem de ‘acaba nasıl üretildi veya içinde ne gibi katkı maddeleri var?’ diye düşünmeden alabiliriz.