ASTIM NEDİR ?
ASTIM, akciğer hava yollarının (bronşlar) çeşitli nedenlerle daralmasıdır. Bu etkenler çoğunlukla bünyeye göre değişen alerjiler, egzos, sigara dumanı gibi kötü havalar, yemek kokusu, yoğun ve boğucu kokular, soğuk havalar, depresyon, stres gibi nedenlerdir.
ASTIM BELİRTİLERİ NELERDİR ?
Astım devamlılık gösteren değil ataklarla ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. Bu ataklar esnasında nefeste daralma, şiddeti değişen öksürük, hırıltılı nefes alma/verme, nefes borusunda veya göğüste sıkışma gibi genel belirtileri vardır. Bu belirtiler genelde sabah uykudan kalkınca kendisini gösterir. Bu belirtiler kendiliğinden geçebileceği gibi doktor tavsiyesiyle kullanılan ilaçlar yardımıyla da geçer fakat yeni ataklarla tekrar eder.Düzenli tedavi görülmediğinde bu ataklar artarak devam eder.
Eğer kategorilere ayırmak gerekirse;
Kişisel Faktörler; genetik, atopi, bronş hiperreaktivitesi, obezite, cinsiyet, etnik köken
Çevresel Faktörler;
– Astım oluşumuna neden olan; allerjenler, meslek, sigara, hava kirliliği, solunum yolu infeksiyonları, parazitik infeksiyonlar, sosyoekonomik durum, aile büyüklüğü, diyet, ilaçlar, obezite
– Astım ataklarına veya yakınmaların sürmesine yol açan; allerjenler, ev içi ve dışı hava kirliliği, solunumsal infeksiyonlar, egzersiz, hipervantilasyon, hava değişimleri, sülfürdioksit,besinler, katkı maddeleri, ilaçlar, psikolojik etkenler, sigara, irritanlar.
ASTIM NASIL TEDAVİ EDİLİR ?
Astım tedavisi sistematik ve devamlı suretle yapılması gereken bir tedavidir. Hasta bilinci tedavide çok önemli bir tutar. Prof. Dr. Sema Umut astım tedavisini şu şekilde ifade ediyor.
Astım tedavisinin amaçları:
– Belirtilerin yok edildiği bir yaşam sağlamak
– Atakları sonlandırmak
– Solunum test sonuçlarını normalleştirmek
– Yaşam kalitesinin yükseltilmesi
– Hastayı, tedavinin yan etkilerinden korumak.
Astım tedavisi bileşenleri:
– Koruyucu önlemler
– Allerjen ve uyaranlardan kaçınma
– Solunum testleriyle hastanın takibi
– Yan etkisiz ilaç tedavisi
– Hasta eğitimidir.
Astım için ideal tedavi programı;
• Hasta eğitimi
• Hastalığın derecesinin tespiti
• Hastanın krizi başlatan etkilerden uzaklaştırılması
• Uzun süreli ve kapsamlı tedavi planı
• Hastanın periyodik ve düzenli takibi.
Astım tedavisinin her basamağında kriz başlatıcı uyaranlardan korunmak açısından hasta eğitilmelidir.
ASTIM KRİZİ NEDİR ?
Astım belirtilerinin ani olarak veya kısa süre içinde şiddetlenerek ortaya çıkmasıdır.
ASTIM KRİZLERİNİN İLK BELİRTİLERİ
Uzun süre bu rahatsızlıktan müzdarip hastalar krizleri önceden hissedebilir. Yazımızın üst bölümünde yazdığımız astım belirtilerinin bazıları veya büyük bir çoğunluğu görülür.
Çocuklarda önce burnu akıntısı, hapşırık,nefes darlığı şeklinde baş gösterir.
ASTIMIN AĞIRLIK DERECELENDİRİLMESİ
Astım 3 dereceye göre değerlendirilir.
– Hafif astım: Takip altında çabuk kontrol altına alınır ve günlük faaliyetlerde hastayı zorlamaz. Krizler 15 günde bir görülür.
– Orta derecede astım: Solunum yolu daralması orta sıklıkta görülür. Hastane tedavisi gerekebilir.
– Ağır astım: Hasta günlük işlerini yapamaz haldedir. Demalı doktor takibi gerekir. Hasta eğitimi çok önemli bir husustur.
AĞIR ASTIM KRİZİ
Bu krizlerde hastanın her zaman bir hayati tehlikesi vardır. Derhal doktor müdahalesi gerekebilir. Böyle bir tehlikeyle karşı karşıya kalma ihtimalini göz önünde bulundurarak her zaman ilaçlarını yanında bulundurmalıdır.
Bu krizin en çok karşılaşılan belirtileri aşağıda listelenmiştir.
-Yumuşak dokularda morarma
-Kendinden geçme
-Dakikada 25-30 nefes alış verişi
-Konuşmada bozulma
-Konuşurken kısa bir cümleyi bile bir kerede söyleyememek
-Aşırı terleme
ALERJİK ASTIM NEDİR ?
Hastalığın tetikleyicisi olarak belirli etkenlerin bulunmasıdır. Bunun tespiti alerji testleri ile bulunmaktadır. Hastanın bu konuda bilinçli olması ve tedavisini aksatmaması hastanın normal hayatına devam etmesini sağlar.
GEBELERDE ASTIM TEDAVİSİ
Gebelikte astım tedavisi günümüz teknolojisinde artık anne ve bebeği için sorun olmaktan çıkmıştır. Doktor gözetiminde yapılacak tedavi ve takiple yan etkisi bulunmayan ilaçlar kullanılarak sorunsuz bir gebelik yaşanır.
ÇOCUKLARDA ASTIM BELİRTİLERİ VE TEDAVİSİ
Çocuk astımlarında belirtiler yukarıda saydığımız belirtilerle aynıdır. Astım tanısı genellikle bir takım testlerle, en yaygın olarak da ‘Zirve üfleme (ekspiratuar) akım hızı (PEFR) testiyle onaylanır. PEFR testinde çocuğunuzun ciğerlerinden dışarı ne kadar hava verebildiğini ölçmek için ‘tepe değer akım sayacı’ (peak flow meter) adı verilen, elde tutulan küçük bir cihaz kullanılır. Bir değer okuması yapılır ve çocuğunuza astımı kısa süreli olarak tedavi edecek etkin bir ilaç verilir.
Kısa süreli ilacı kullandıktan sonra ikinci bir PEFR okuması alınır. Okumanın antiastım ilacını aldıktan sonra çok daha yüksek çıkması durumunda, tanı doğrulanmış olur.
PEFR testi ancak beş yaşından büyük çocuklara uygulanabilir.
Daha küçük çocuklardan astım ilacını ‘inhale’ etmeleri (solunum yoluyla içlerine çekmeleri) istenebilir. Eğer bu belirtilerin hafiflemesine yardımcı oluyorsa, çocukta muhtemelen astım vardır.
ASTIM NEDİR KISACA ?
Akciğerlerde çeşitli nedenlerle hava kanallarının daralması ve buna bağlı olarak gelişen hastalıklardır.